Bangladeş Büyükelçisi Mosud Mannan’dan D8 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı ile ilgili İstanbul Çırağan Sarayı’nda gerçekleştirilen programda D8 ülkeleri ve faaliyetlerine ilişkin görüşlerini aldık.
Bangladeş, 1997’deki kuruluşundan bu yana Gelişen Sekiz Ülke (D-8) teşkilatının kurucu üyelerinden biridir. Sayın Sheikh Hasina, Hükümet Başkanlığının ilk döneminde Bangladeş Başbakanı olarak İstanbul’daki ilk Zirveye katıldı. Bu yıl, Corona Virüs salgını nedeniyle 10. D-8 Zirve Toplantısı, 8 Nisan 2021’de “Dönüştürücü Bir Dünya için Ortaklık: Gençliğin ve Teknolojinin Gücünden Faydalanmak” temasıyla çevrimiçi olarak, Mart 1999’dan sonra ikinci kez Dakka, Bangladeş’te gerçekleşti. Zirvenin dikkat çeken özelliği, D-8 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Dönem Başkanlığı’nın Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan tarafından önümüzdeki iki yıl için Bangladeş Başbakanı Sayın Sheikh Hasina’ya devredilmesiydi. D-8’in On Yıllık Yol Haritasından (2020-2030) örgütün yıllar içinde, birçok ortaklık ve ittifak kuran özel sektörün gücü ve dinamizminin de desteğiyle hem kapsam hem de faaliyetler açısından büyüdüğü görülmektedir. Aynı zamanda, insanlar arasında artan temas, D-8 içinde bir topluluk duygusunun gelişmesine ve güven ve itimat oluşmasına yardımcı olmuştur. Tarım, Ticaret, Ulaştırma, Sanayi, Enerji ve Turizm olmak üzere altı öncelikli alanda ve D-8 üyeleri bünyesindeki projelerde de önemli kazanımlar elde edilmiştir. D-8 ülkeleri toplamda yaklaşık 4 trilyon dolar GSYİH, 1,5 trilyon dolar ihracat ve 110 milyar dolar iç ticaret gerçekleştiriyor. Ancak asıl ilginç olan D-8’in 1,1 milyar insana ev sahipliği yapması, yani dünyadaki her yedi kişiden birinin D-8’de yaşıyor olmasıdır. D-8 ayrıca ITT, İKB, EİT, KEI, BGD, AARDO, TİKA, TKDK, UCLG-MEWA ve Erbakan Vakfı ile Mutabakat Zabıtları imzalamıştır. Sayın Sheikh Hasina ‘nin 10. D-8 Zirvesi’ne başkanlık ederken yaptığı açılış konuşmasında da belirtildiği gibi hem Dünya hem de Bangladeş şu anda tarihlerinin bir dönüm noktasındadır. Bangladeş, tüm zamanların en büyük Bengallisi olan Ulusun Babası Bangabandhu Sheikh Mujibur Rahman’ın Doğumunun Yüzüncü Yıldönümünü kutlamaktadır. Bangladeş ayrıca bağımsızlığının 50. Yılını (Altın Jübilesini) kutlamaktadır. Sayın Sheikh Hasina, ülkenin önemli bir genç nüfus oranına sahip olması nedeniyle Zirve temasının Bangladeş için ne kadar uygun olduğunu da belirtmiştir. Covid-19 salgını sırasında bu genç nüfus, dijital teknolojiyi kullanarak ekonomiye önemli ölçüde katkıda bulunmaya devam etmiştir. BM, küresel ekonominin salgın nedeniyle önümüzdeki iki yıl içinde yaklaşık 8,5 trilyon dolarlık üretim kaybetmesinin beklendiğini tahmin etmektedir. Zorlukların üstesinden gelmek için dünya ülkelerinin teknoloji ve inovasyon alanında etkili ortaklığa ve daha fazla işbirliğine ihtiyacı vardır. Sayın Başbakan konuşmasında, iş fikirleri, modelleri, yenilikleri ve teknolojilerinde çığır açan D-8 gençliğinin gücünden ve potansiyelinden özellikle bahsetmiştir. Ayrıca, D-8 İş Forumu ile 1. D-8 Gençlik Zirvesi’nin birlikte ortaya çıkardıkları bu nadir fırsat sayesinde, D-8 ülkelerinin gençlerinin özel sektör ve hatta devlet – özel sektör girişimleri yoluyla bir araya gelmeye teşvik edilebileceğini vurgulamıştır. Bangladeş, Sayın Başbakan’ın liderliğinde, salgından hemen önce yüzde 8,15’lik olağanüstü GSYİH büyüme oranına ulaşmıştı. Bangladeş, salgın sırasında bile insan hayatlarına ve geçim kaynaklarına eşit önem vererek 2020’de yüzde 5,2’lik önemli bir büyüme oranı elde etmiştir. Sayın Sheikh Hasina, Bangladeş’in çevresi, toplumu ve ekonomisi üzerinde ciddi etkilere neden olan bir diğer acil sorunun Rohinga krizi olduğuna dikkat çekmiştir. Konuşmasında“Bangladeş, 1.1 milyon Rohinga’ya tamamen insani zeminde barınak sağladı. Bangladeş, Rohingaların Myanmar’daki Arakan Eyaletine güvenli, onurlu, gönüllü ve sürdürülebilir bir şekilde geri dönmeleri konusunda başından beri ısrar etti. Ne yazık ki, Bangladeş’e girişlerinin üzerinden üç yıldan fazla zaman geçti ve geri dönüş süreci henüz başlamadı. Ayrıca krizin çözülmemesi durumunda bölgede ve ötesinde güvenlik endişeleri yaratabileceğinden endişe duyuyoruz. Desteğiniz için D-8 üyelerine minnettarız ve Rohingyaların ülkelerine geri gönderilmesi için Myanmar’a baskı uygulamanızı rica ediyoruz” demiştir. Sayın Sheikh Hasina ayrıca Vizyon 2021’in “Dijital Bangladeş” olma yolunda başarılı bir şekilde uygulanmasının altını çizerek ve “Bangladeş’in son on yılda dönüştürücü teknolojinin kullanımına vurgu yaparak ülkeyi “Dijital Bangladeş”e dönüştürdüğünü söylemiştir. Altı yüz binden fazla BT uzmanı, 28 yüksek teknoloji parkı ve teknoloji dostu girişimlerle Bangladeş, gençliğin ve teknolojinin gücünü en iyi şekilde kullanarak ilerliyor. Sayın Sheikh Hasina ayrıca ticaret ve yatırıma da vurgu yapmiş ve D-8 Sekreterliğinin Grup içindeki potansiyeller hakkında bilgi sağlayabileceğini ve “Ticaret ve Yatırım İşbirliği Anlaşmaları”nın kapsamını araştırabileceğini belirtmiştir. Bu tür bilgiler, daha fazla ticaret ve yatırım için seçeneklerin açılması olasılığı ile üye ülkeler arasında ticaret ve yatırım diyaloğunun artırılmasına da yardımcı olabilir. Ticaretin nihayetinde özel sektör tarafından yönlendirildiğini belirtmiştir. İşadamlarının seyahatlerinin kolaylaştırılması önemlidir, bu yüzden Bangladeş altı D-8 üyesiyle “D-8 Üye Devletlerinin İşadamları için Vize İşlemlerinin Basitleştirilmesi”’ni kabul etmiştir. Sayın Sheikh Hasina konuşmasını bitirirken, Dakka Deklarasyonu ve On Yıllık Yol Haritası’nın öneminin altını çizerek ve “Yirmi dört yıl önce kurulan D-8, şimdi sinerji yaratarak ekonomik kalkınma hedefini gerçekleştirmeye hazır” demiştir. Dakka Deklarasyonu 2021’de belirtildiği gibi D-8, Bangladeş Halk Cumhuriyeti’nin ticaret ve yatırım alanlarında süregelen zorlukları belirleyerek COVID-19 salgınının ekonomik olumsuzluklarının üstesinden gelmek için ve salgın sırasında ve sonrasında bu zorlukların üstesinden gelmek için önerilerde bulunmak ve bu zorlukların üstesinden gelmek için tekliflerde bulunmak için D-8 Çalışma Grubunun oluşturulması teklifini memnuniyetlle karşılamış ve Çalışma Grubunun oluşturularak ilk toplantının da Dakka’da yapılmasına karar vermiştir. Bangladeş ayrıca Üye Devletleri, tüm D-8 Üye Devletleri için miktar ve fiyat avantajı sağlayacak olan COVID-19 aşıları üreten uluslararası ilaç şirketleriyle müzakerelerde işbirliği yapmaya çağırmıştır. Ayrıca D-8, Dakka Deklarasyonu’nda farklı D-8 Üye Devletlerinin komşu ülkelerinin yerinden edilmiş vatandaşlarına ev sahipliği yapma konusunda, önceden var olan ve küresel COVID-19 salgınıyla ortaya çıkan ekonomik zorluklara rağmen, sağladıkları her türlü desteğe, oynadıkları cömertlik ve insani liderlik rolüne övgüde bulunmuştur. D-8 ayrıca, Bangladeş’teki yerinden edilmiş Rohingalar için de çok önemli olan, ahlaki olarak, yerinden edilmiş insanların kendi ülkelerine güvenli, gönüllü, sürdürülebilir ve onurlu bir şekilde geri dönmelerini desteklemiştir. Dakka Deklarasyonu’nda vurgulanan bir diğer önemli konu, ilgili Bakanlıklar/Kurumlar ile istişare ederek D-8 Özel Ekonomik Bölgeleri’nin kurulma olasılığının değerlendirilmesiydi. Bangladeş, D-8 On Yıllık Yol Haritası 2020-2030’un kabul edilmesini memnuniyetle karşılayarak, belgenin etkin bir şekilde uygulanmasının önemini vurgulamıştır. Bangladeş ayrıca tüm paydaşları kabul edilen Yol Haritasının tam olarak uygulanması için gereğini yapmaya çağırmıştır. Bangladeş Halk Cumhuriyeti Hükümeti’nin ilk D-8 Gençlik Zirvesi’ne ev sahipliği yaparak gençlerin yeni 4 IR (Dördüncü Sanayi Devrimi) gerçekliğine katılımlarını sağlama fikri D-8 tarafından desteklenmiştir. Düzgün bir şekilde değerlendirilebilirse, demografik olarak yüzde 50’si 24 yaş altında olan D-8 nüfusu, Üye Devletlerin ekonomik büyümesini artıracak dayanak noktası haline gelebilir. Yol Haritasında belirtilen hedeflerin başarılı bir şekilde uygulanması ve hayata geçirilmesi, gerçekten de ekonomik gücün artması, kayda değer kültürel çeşitlilik, doğal kaynaklar, yaratıcılık ve yenilikçilik ve gelecek nesiller için büyük fırsatlar sağlayacaktır.