D-8 Genel Sekreteri Büyükelçi Ku Jaafar Ku Shaari ‘dan, D8 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı ile ilgili İstanbul Çırağan Sarayı’nda gerçekleştirilen programda D8 ülkeleri ve faaliyetlerine ilişkin görüşlerini aldık.
Sekiz ülke tek ortak hedef güçlü ulusal ekonomiler ve hızlı sosyo-ekonomik kalkınma
Bangladeş, Mısır, Endonezya, İran, Malezya, Nijerya, Pakistan ve Türkiye. Sekiz farklı ülke, sekiz farklı kültür, sekiz farklı miras, tek ortak hedef: Güçlü D-8 Pazarı ve Ekonomi. Yaklaşık çeyrek asır önce büyük umutlar ve önemli gerekçelerle kurulan D-8 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı bu yıl 24. yılını kutluyor. D-8 Teşkilatı, genç yaşına rağmen tarihinde önemli gelişmeler kaydetti. D-8, her zaman çok taraflı işbirliğinin gerçek bir küresel altyapısı olmuştur ve etkinliğini daha da artırma potansiyeline sahip olduğu için adını duyurmaya devam edecektir. Yaklaşık 25 yıl önce Türkiye Cumhuriyeti Eski Başbakanı merhum Prof. Dr. Necmettin Erbakan’ın Türkiye’nin liderliğini üstlenmesi ile birlikte parlak fikirler ve somut eylemler ortaya koyması ile D-8 Teşkilatının ilk tohumları atılmaya başlandı. Erbakan’ın dünya görüşü, daha başlamadan sonuçsuz kalan teorik çalışmalar ve toplantılar oluşturmak yerine, her adımı İslam ve gelişmekte olan ülkeler için faydalı olan pratik, sonuç odaklı ve kapsamlı işbirliği kurmayı amaçladı. Bu kapsamda kısa başbakanlık görev süresi boyunca hızla çalışmalarına başlayan Prof. Erbakan, titizlikle seçilmiş yedi ülkenin temsilcilerini ziyaret etmeye, görüşmelerde bulunmaya ve kafasındaki büyük planı onlarla paylaşmaya başladı. Bu görüşmeler sonucunda 1996 yılında “Kalkınmada İşbirliği” konulu ilk resmi toplantı yapılmış ve D-8 Teşkilatı’nın oluşum detayları tartışılmıştır. Daha sonra, 15 Haziran 1997’de İstanbul, Çırağan Sarayı’nda gerçekleştirilen Devlet/ Hükümet Başkanları Zirvesi Toplantısı ile D-8 Teşkilatı’nın kuruluş temelleri atıldı ve gelişmekte olan bu sekiz ülkenin kapsamlı işbirliği resmen başladı. Prof. Erbakan’ın D-8’in kuruluşunun temelindeki düşünceleri şöyledir: Uzun yıllar sömürülen, insafsızca yönetilen ve ekonomik açıdan tamamen dışa bağımlı hale gelen bu sekiz önemli ülkeye bir platform sağlamak, tamamen bağımsız ve sağlam bir ekonomiye sahip olmak, aralarında ortak bir D-8 pazarı kurmak ve vatandaşlarının refah ve saadetini artırmak. D-8’in kurulmasının bir başka nedeni de, 21. yüzyılın umut dolu olacağı ve bu dönemin özellikle Müslüman ülkeler ve insanlar için zorlu ve sıkıntılı geçen 20. Yüzyıldan sonra Müslümanların çağı olacağı düşüncesiydi. D-8’in kuruluş döneminde Prof. Erbakan’ın bu ülkeleri tercih etmesi tesadüf değildi. Bu sekiz ülkenin tümü, kendi bölgelerinde farklı kaynak donanımlarının yanı sıra farklı özellik ve niteliklere sahiptir. Bu ülkeler ayrıca dünya genelinde haksız ekonomik güç dağılımı ile mücadelede gerçekleştirilecek işbirlikleri ile istenilen siyasi güce ve ekonomik gelişmişlik düzeyine ulaşmış ve küresel arenada söz sahibi olmuşlardır. Prof. Erbakan sadece Türkiye’nin büyük bir devlet adamı değil, aynı zamanda İslam Dünyası’nda da çok tanınan bir kişilikti. Yukarıda belirtildiği gibi, D-8 Teşkilatı’nın kurulmasında en kritik ve en önemli rolü oynamıştır. D-8’in kurucu babası olan merhum Erbakan, İslam’ın gerçek ruhunu yaşıyordu: Tek dileği İslam toplumlarında insanlık, özgürlük, adalet ve kalkınma tutkusu, gelişmiş ve müreffeh bir Türkiye ve İslam dünyasıydı. Bu bağlamda İslam ülkeleri arasında verimli işbirliklerine büyük önem verdi. D-8, kurulduğu ilk günden bu yana küresel arenada Üye Ülkeleri ile birlikte her zaman adını duyurmayı ve aktif rol oynamayı başarmıştır. Bu durum Üye Devletler arasında geniş bir yelpazede bulunan alanlardaki işbirliği sonucu özellikle son yıllarda başlattığı övgüye değer girişimlerden söz etmek gerekir. D-8 diğer ülkelerin ve uluslararası kuruluşların dikkatini çekmekte ve küresel düzeyde de söz sahibi olduğunu ve bundan sonra daha aktif bir rol oynayacağını göstermektedir. D-8 olarak, D-8’in kurucu babası Prof. Dr. Necmettin Erbakan ve kuruluş sürecinden mevcut uygulama aşamasına kadar katkıda bulunmuş olan üye ülkelerin diğer lider ve temsilcilerinin ortaya koyduğu hedefler doğrultusunda sonuç odaklı ve eyleme dayalı bir yaklaşımla ilerlemeye devam edeceğiz. D-8 olarak amacımız; gelişmekte olan ülkelerin dünya ekonomisindeki konumlarını geliştirmek, ticari ilişkilerde çeşitlendirmek ve yeni fırsatlar yaratmak için Barış, Diyalog, İşbirliği, Adalet, Eşitlik ve Demokrasi kurucu ilkelerimiz çerçevesinde çalışmak, uluslararası düzeyde karar alma süreçlerine katılımı artırmak ve insanlarımız için daha iyi bir yaşam standardı sağlamaktır. D-8 Üye Devletleri, ekonomik ve sosyal açıdan büyük potansiyele sahiptir. Şu anda, D-8 ülkeleri yaklaşık 4 trilyon ABD doları tutarında bir GSYİH’ya hükmetmekteler ve toplam 1,16 milyar nüfusa sahipler. Ayrıca bu ülkeler küresel GSYİH’nın neredeyse yüzde 5’ini oluşturuyorlar. D-8 Üye Devletlerinin toplam ticaret hacmi 1,6 trilyon ABD doları olup, bu rakam tüm dünya toplam ticaret hacminin yüzde 4,5’ini oluşturmaktadır. İslam İşbirliği Teşkilatı’nın toplam ticaretinin neredeyse yüzde 50’si D-8 Üye Devletlerinden geliyor. Son 20 yılda D-8 iç ticareti, 1997’de 15 milyar ABD dolarından 2018’de yaklaşık 111 milyar ABD dolarına yükselerek yedi kattan fazla artış gösterdi. Bu bağlamda, makroekonomik göstergeler Kuruluşumuzu bir sonraki “Ekonomik Güç Merkezi” olarak açıkça ortaya koydu. Kurulduğu günden bu yana neredeyse çeyrek asrı geride bırakan ve her zaman küresel düzeyde zirveye çıkmayı ve güçlü bir sese sahip olmayı hedefleyen D-8 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı, liderlerinin belirlediği amaç ve hedeflere ulaşmak maksadıyla Üyelerinin yaşamını değiştirecek ölçekte proje ve faaliyetlerle desteklemek için var gücüyle çalıştı. Bu faaliyetler ve projeler ticaretten sanayiye, ulaşımdan turizme, sağlıktan teknolojiye birçok D-8 ana faaliyet alanını kapsamaktadır. Bunlardan bazıları; – D-8 Üye Devletleri için geliştirilen ve özellikle D-8’in vatandaşlarına ve iş dünyasına D-8’in yerel para birimlerinde finansal işlem yapma konusunda daha iyi bir seçenek sunacak olan D-8 Ödeme Sistemi. – Sağlık sektöründe D-8 Ülkeleri arasında işbirliği kurmayı, sağlık hizmeti sunumunu yaygınlaştırmayı, sağlık çıktılarını iyileştirmeyi, Üye Ülkelerde yoksulluğu ve eşitsizliği azaltmayı ve Üye Devletler arasında sağlık ticaretinde pazar potansiyelini ortaya çıkarmayı amaçlayan D-8 Sağlık ve Sosyal Koruma Programı (D-8 HSP). – D-8 Araştırma ve Yenilik Öncüleri Ağı (D-8 NPRI), D-8 Üye Devletleri araştırmacılarını, devlet ve yarı devlet araştırma enstitülerini, endüstriyel araştırma enstitülerini ve D-8 üniversitelerindeki araştırmacıları inovasyon düzeyini genişletmek için tek çatı altında toplayan platformdur. – Üye Devletler arasında çok taraflı ticareti teşvik edecek ve özendirecek bir model olan D-8 Özel Sanayi Bölgeleri hayata geçiriliyor. Bu bölgeler D-8 Üyeleri arasında sosyo-ekonomik işbirliğini geliştirmeyi ve ticari ilişkilerde çeşitlendirmeyi ve yeni fırsatlar yaratmayı amaçlamaktadır. – D-8 Belirlenmiş Havalimanları, daha sonra tüm Üye Devletler arasında kişiler ve işletmeler arası temasları geliştirmek ve ayrıca turizm ve seyahat kolaylaştırma mekanizmasını teşvik etmek amacıyla bir D-8 Havalimanları Birliği kurulacaktır. Yaratıcı, yenilikçi, uyumlu, arkadaş canlısı ve güvenilir bir yaşam sağlamak ve aynı zamanda yoksulluğu azaltmak amacıyla Sekiz Üye Devlet arasında kapsamlı bir ekonomik ekosistem uygulamak için bir ağ olan D-8 Yaratıcı Ekonomi ve Finans Merkezi (D-8 CEFC) oluşumu. – 2019 yılında kurulan D-8 Uluslararası Üniversitesi. Üniversite binası, İran’ın Hamedan kentindeki Bu-Ali Sina Üniversitesi kampüsünde yer almaktadır. Üniversite yönetimi 2021 yılında Doktora ve Yüksek Lisans seviyelerinde 120’ye yakın disiplin ve alt disiplinde öğrenci alma yetkisi almıştır. – D-8 Teknoloji Transferi ve Değişim Ağı (D-8 TTEN) gelişmekte Olan Sekiz Ülke arasında kurulmuş bilgilendirici ve etkin işlemci bir ağdır. Bu ağ teknoloji piyasası işlevlerini yerine getirecek, D-8 Üye Devletlerinin teknolojik yetenekleri, başarıları ve ihtiyaçları hakkında kapasite geliştirme ve bilgi yayma gibi misyonları takip edecek, teknoloji işlemlerini organize edecek ve Üye Devletler arasında koordinasyon ve sinerji yaratacaktır. – D-8 Ticaret ve Sanayi Odası (D-8 CCİ) D-8 Üye Devletlerinin Ticaret ve Sanayi Odalarının bir araya geldiği ve D-8 ülkelerinde iş sektörü arasında işbirliğini desteklemek, ticari ürünleri çeşitlendirip kendi aralarında mübadele ederek ekonomik bütünleşmeyi ve sosyo-ekonomik kalkınmayı sağlamak amacıyla kurulmuş bir platformdur. – D-8 Üye Devletlerinin ortak çıkarları için Tarım ve Gıda Güvenliği üzerine araştırma girişimleri ve diğer akademik ve yayım faaliyetleri amacıyla Pakistan’ın Faisalabad kentinde kurulan D-8 Tarım ve Gıda Güvenliği Araştırma Merkezi. Bu girişim ve projelere ek olarak D-8 Örgütü, niyet mektupları ve anlaşmalar imzalamış ve İslam Kalkınma Bankası (IsDB), Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), İslam Dünyası Bilim Atıf Merkezi (ISC), Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS), Chatham House, İstanbul Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı (ISG), InnoBio Ventures SDN, Anadolu Gençlik Derneği (AGD), Dünya Turizm Forumu Enstitüsü (WTFI), Prof. Dr. Necmettin Erbakan Vakfı gibi uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliğine başlamıştır. D-8’in kamuoyunda görünürlüğünü ve farkındalığını artırmak için Anadolu Ajansı (AA) ve Nijerya Haber Ajansı (NAN) gibi farklı alanlarda ve medya ajanslarında faaliyetler yürütmektedir. Önümüzdeki on yıllarda da bu yüksek hedefler doğrultusunda yoluna devam eden D-8 Örgütü, Üye Devletlerinin ekonomik ve sosyal kalkınmasını arzu edilen düzeye getirmeyi ve bu devletlerin vatandaşlarının refah ve yaşam standartlarının korunmasını sağlamayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda özellikle D-8 gençliğine inancım tamdır. Yüksek potansiyele sahip D-8 Ülkelerinin genç nüfusu D-8’in parlak geleceğidir ve bu potansiyel D-8’i parlak bir geleceğe taşıyacaktır. Liderlerimizin kuruluştan bize miras bıraktığı sarsılmaz bağlılığı ve büyük adımları sürdürmek bizim elimizde ve aynı zamanda harika işler yapma gücümüz de var. Sadece şunu hatırlamak ve her zaman umutlu olmak gerekiyor.